آیه امتاعآیه امتاع به آیه ۲۴۰ سوره بقره ، مربوط به حقوق زن بعد از فوت همسر اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفبه آیه ۲۴۰ سوره بقره آیه امتاع گفته می‌شود: (والذین یتوفون منکم ویذرون ازواجا وصیة لازواجهم متاعا الی الحول غیر اخراج فان خرجن فلا جناح علیکم فی ما فعلن فی انفسهن من معروف والله عزیز حکیم)؛ «و کسانی از شما که مرگشان فرا می‌رسد و همسرانی بر جای می‌گذارند(باید) برای همسران خویش وصیت کنند که آنان را تا یک سال بهره مند سازند و(از خانه شوهر ) بیرون نکنند پس اگر بیرون بروند در آنچه آنان به طور پسندیده درباره خود انجام دهند گناهی بر شما نیست و خداوند توانا و حکیم است». ۲ - دیدگاههاعدهای از دانشمندان علوم قرآنی معتقدند این آیه به وسیله آیه ۲۳۴ همین سوره (بقره) - که آیه « عده وفات » هم گفته می‌شود- نسخ شده است: (والذین یتوفون منکم ویذرون ازواجا یتربصن بانفسهن اربعة اشهر وعشرا فاذا بلغن اجلهن فلا جناح علیکم فیما فعلن فی انفسهن بالمعروف والله بما تعملون خبیر)؛ «و کسانی از شما که می‌میرند و همسرانی بر جای می‌گذارند(همسران) چهار ماه و ده روز انتظار می‌برند پس هرگاه عده خود را به پایان رساندند در آنچه آنان به نحو پسندیده درباره خود انجام دهند گناهی بر شما نیست و خداوند به آنچه انجام می‌دهید آگاه است». استدلال آنها چنین است که مفاد آیه اول این است که زنی که شوهرش فوت کرد نفقه یک سال و حق سکونت در خانه شوهر به همین مدت- تا زمانی که از خانه خارج نشده- برای او محفوظ است، ولی اگر از خانه خارج شد این حق زایل می‌شود، اما مفاد آیه دوم این است که این زن باید چهار ماه و ده روز عده نگه دارد، که لازمه آن عدم جواز خروج و یا ازدواج در این مدت است. روایاتی نیز در این باره وارد شده است. اما عده‌ای معتقدند مفاد آیه اول یک توصیه اخلاقس است و نه یک حکم واجب شرعی ، و از همین رو به حال خود باقی است و نسخ نشده است. [۱۰]
جمعی از محققان، مجله پژوهشهای قرآنی، ج۱۱، ص۲۴۳-۲۴۴.
۳ - عناوین مرتبطآیه عده وفات . ۴ - پانویس۵ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله«آیه امتاع». |